د
کمپیوټر
اساسات
کمپیوټر
څه ته وايي؟
د
کامپیوټر
کلمه د لاتیني
(Compute)
(محاسبي) څخه
آخیستل شوي دي
کله چي مونږ د R
توری د Compute په
آخر کې اضافه
کړو نو د Computer
(محاسبه
کوونکی) ته
تبدیلیږي چي
دا اصطلاح هم د
چین هیواد
لومړۍ ځل
کامپیوټر ته
ورکړي دي، نو
ویلای شو چي
کامپیوټر
یعني د ماحسبي
ماشین.
د
کامپیوټر
تعریف:
کامپیوټر
عبارت دي له
یو
الکټرونیکي
(برقي) ماشین
ته وايي چي
ډاټا (Data)
(معلومات) د Input Devices
(هغه آلې چي
کمپیوټر ته
مالومات
انتقالوي) په واسطه
کامپیوټر ته
ننوځي،
وروسته د Process
عملیه (د
جرئیاناتو
لړۍ) په واسطه
تحلیل او تجزیه
کیږي د Output Devices (هغه
آلې چي کمپیوټر
څخه بهر
مالومات
انتقالوي) په
واسطه د منطق
په ډول
مونږ ته
وړاندې کوي.
یا په
بل عبارت:
ـــــــ
کامپیوټر
عبارت دي له
یو الکټرونیکي
(برقي) ماشین
څخه دي چي
ډاټا (Data)
(معلومات) د
ننه انتقال
آلو(Input
Devices) په
واسطه
کامپیوټر ته
انتقال،
وروسته د پروسیس
(Process)
(جرئیاناتو
لړۍ) عمليه
ورباندې کيږي
یعني د تحلیل
او تجزيي څخه
وروسته د Output Devices
(بهرته د
مالوماتو
انتقال آلو)
په واسطه د یو
منطق پر اساس
مونږ ته
وړاندې کیږي.
Data + Process=Information
Data (input Devices) <> Process <> (Output Devices) => Information
کامپیوټرونه
په څو ډوله
دي؟
Micro Computers
(کوچنې
کامپیوټرونه)
دا ډول
کامپیوټرونه
د Personal Computer
(شخصي
کامپیوټرونو)
په نامه هم
یادیږي. د دا
ډول
کامپیوټرونو
څخه په یو وخت
کې یو نفر
استفاده
کولای شي.
د
فزیکي شکل له
لحاظه په ۳ (درې) ډوله دي:
۱- Desktop Computer د (میز پاسه
کامپیوټرونه)
(ډیسکټاپ
کامپیوټرونه)
دا ډول
کامپیوټرونه
داسې جوړ شوي
چي افقي شکل لري
(بیده شکله ) چي
اکثراْ په
کورونو کې،
دولتي ادارو
کې او شخصي
دفترونو کې تر
څخه استفاده
کیږي چي د
چارج قابلیت
نلري بلکه د
برق لین سره مستقیماْ
وصل کیږي یعني
په مستقیم ډول
برق ته ضرورت
لري.
۲- Tower Top Computer (میز پاسه
ولاړ
کامپیوټرونه)
دا
کامپیوټرونه
داسې جوړ شوي
چي سیسټم يې
عمودي (ولاړ)
شکل لري چي
ددې ډول
کامپیوټرونو
څخه هم اکثر
وخت کورونو
کې، دولتي
ادارو کې او
شخصي دفترونو
کې تر څخه
استفاده کیږي
چي د چارج
قابلیت نلري
بلکه مستقیماْ
د برق لاین
سره وصل کیږي
یعني مستقیماْ
برق ته ضرورت
لري.
۳- Laptop Computers (کتابچي ته
ورته
(کتابچيي)
کامپیوټرونه)
دا ډول
کامپیوټرونه
میزپاسه (Desktop)
کامپیوټرونو
ته ورته په
عمل کې جوړ
شوي خو تفاوت
يي دادي چي دا
کامپیوټرونه
کم حجم لري کم
ځای نیسي او
په اساني سره
د انتقالولو
قابلیت لري علاوه
پر دې چي د
انتقالولو
قابلیت لري د
بطرې (بټرې) په
درلودلو سره د
چارج قابلیت
هم لري یعني
چارجیږي د څو
ساعتونو
لپاره کار
کولای شي چي د
نظامي ادارو
لپاره داسې
جوړیږي چي حتی
څو ورځي چارج
هم ساتلی شي.
کمپیوټرونه
د دوو بخشونو
څخه جوړیږي:
1- Software
پوسټکالی
2- Hardware
سختکالی
۱- Software
(پوسټکالی)
عبارت
دي له غیر
فزیکی شکل د
کمپیوتر ته
وايي چي د لمس
قابلیت نلري
یوازي د لیدو
قابلیت يي شته.
لکه برق چي نه
لیدل کیږي یوازي
د ګروپ
روښنايي
لیدلای شو.
سافټویر
یا پوسټکالی
په ۳ (درو)
بخشنو ویشل
کیږي:
1- System Softwareسیسټمي
پوسټکالي
2- Application Software
د کاروني
(غوښتني)
پوسټکالي
3- Development Software
طرقۍپوسټکالي
(پروګرامینګ
او داسې نور)
۱- System Software
(سیسټمي
پوسټکالي)
دا
داسې
پوسټکالي دي
چي د کامپیوټر
سیسټم فعالوي
چي بدون ددغه
پوسټکالیو یو
کامپیوتر نشي فعالیدلی
لکه:
سیسټم
عامله
پروګرامونه
(وینډوز، ډاس،
اوبانټو،
لینوکس،
یونیکس) (Windows, Dos, Ubuntu, Linux, Unix…)
او داسې نور.
سیسټم
ډرایور
پوسټکالي (System Driver software) (د
سونډ کارډ،
ګرافیک کارډ،
نیټ ورک کارډ
او داسې نور...) (Sound card drivers, graphic card
drivers, network card drivers …)
۲- Application software
(د غوښتني یا
کاروبار
پوسټکالي)
دا
داسې
پوسټکالي دي
چي د سیسټم
سافټویر (System software) څخه
وروسته
انسټالیږي
(نصب کیږي) یا د
همدغه سیسټم
عامله
پوسټکالیو په
سر د کامپیوتر
په اصلي حافظه
کې انسټالیږي
(نصب کیږي (ثبت
کیږي)) چي خاصي
وظیفي اجرا
کوي. لکه:
Microsoft Office:
ددفتر
کاروبار
لپاره
Adobe Photoshop:
انځور جوړوني
او ډیزاین
لپاره
Adobe Primer:
فلم جوړوني
لپاره یا
ویډیو
ایډیټینګ
لپاره
Macromedia Flash:
انمیشن
جوړولو لپاره
او
داسې نور.
۳- Development Software
(طرقۍ
پروګرامونه)
دا
داسې
پوسټکاليو له
جملي څخه دي
چي ددې په واسطه
کولای شی نور
پروګرامونه
جوړ کړی یا
ددې پروګرامونو
په واسطه
کولای شی پروګرامونو
ته پرمختګ
ورکړی...
لکه:
د
پروګرامینګ
ژبي
پوسټکالي،
ویژال
پروګرامینګ
او داسې نور...
Visual Basic, C#, C++, C, Java,
Visual .net او داسې
نور...
۲- Hardware (سخت
کالی)
هارډویر
یا سخت کالی د
کامپیوټر
فزیکي شکل ته وايي
چي د لمس کولو
قابلیت او د
لیدلو قابلیت
لري.
هارډویر
د یو لید لوري
له لحاظه په ۶
ډوله او د بل
لید لوري له
لحاظه په ۴
بخشو ویشل
کیږي.
Inputting devices
(کامپیوټر
ورودی اجزاوي)
Outputting devices
(کامپیوټر
خروجي اجزاوي)
Processing devices
(کامپیوټر د
جرئیاناتو
لړۍ اجزاوي)
Storage devices ( کامپیوټر
د حافظي (ثبت)
چارو اجزاوي)
۱-
Inputting Devices (کامپیوټر
ته د ننه
باسني آلۍ):
دا ډول
اجزاوي د
کامپیوټر هغه
آلۍ دي چي د
هغو په واسطه
ډاټا (Data)
یا مالومات
کامپیوټر ته
ننباسلی شو.
لکه :
کیبورډ
(Keyboard)
سکنر (Scanner)
۲- Outputting Device
(کامپیوټر څخه
د اطلاعاتو
انتقالولو
آلۍ)
عبارت
دې هغه د
کامپیوټر له
اجزاوو څخه دي
چي وروسته د
پروسيس له
عمليي څخه کره
مالومات په غږیز،
چاپي یا د
مانیټور په
صفحه ... صادروي.
لکه:
سپیکرونه (Speaker)
پرینټر
(Printer)
مانیټور (Monitor)
۲-
Processing Devices (د
جریاناتو
عملیاتي
اجزاوي):
دا هغه
آلۍ دي چي
خامي ډاټا پر
سر د تحلیل او
تجزيي عملیه
اجراء کوي .
لکه:
پراسیسور
(Processor)
رم (RAM: Random Access Memory)
۳-
Storage Device (ذخیره
يي اجزاوي)
دا
هغه د
کامپیوټر
اجزاوي دي چي
پکښې ډاټا یا
مالومات
ثبتیږي. لکه:
فلش (Flash)
هارډیسک (Hard disk )
اوداسې نور...